Czym jest prosecco?
Prosecco to włoskie wino musujące produkowane w północno-wschodniej części Włoch w regionie Wenecji. Wytwarza się z aromatycznej odmiany winogron o nazwie Glera, jednak proces produkcji przebiega w inny sposób niż w przypadku szampana. To popularne wino musujące we Włoszech i na całym świecie produkuje się w liczbie 450 milionów butelek rocznie, podczas gdy prawie 100 milionów butelek idzie na eksport.
Spis treści
Historia prosecco
Odmiana winogron, będąca elementem charakteryzującym pochodzenia Prosecco, rozprzestrzeniła się najpierw w Gorizii, poprzez Wenecję – w Dalmacji, Vicenzie i Treviso. Wraz z upływem wieków produkcja na obszarze pochodzenia zmniejszała się, a coraz bardziej rosła na obszarach obecnej prowincji Treviso. Oczywiście mamy tu na myśli wzgórza Conegliano, Asolo i Valdobbiadene.
Określenie „Prosecco” pojawiło się po raz pierwszy w poemacie Il Roccolo Ditirambo. W 1754 roku Valeriano Canati pod pseudonimem Aureliano Acanti napisał: „(…) A teraz chcę zdemolować swój dziób z tym melaromatycznym Prosecco…„.
Niezwykły sukces tego trunku po drugiej wojnie światowej stworzył również serię prób imitacji. Wina o podobnej nazwie były produkowane w Ameryce Południowej („Prosecco Garibaldi” w Brazylii), w Chorwacji („Prošek”), w Australii („Prosecco Vintage”).
Winogrona – odmiany i uprawa
Podstawową odmianą winogron do produkcji jest glera, której winogrona stanowią co najmniej 85% całości. Niewielki ułamek nieprzekraczający 15% całości, stanowią odmiany: verdiso, bianchetta trevigiana, perera, glera lunga, Chardonnay, Pinot bianco, Pinot grigio i Pinot nero winifikacji w kolorze białym.
Gleby nadające się do uprawy winorośli to takie, które są dobrze odsłonięte i osuszone. Dlatego też nie dopuszcza się gleb bogatych w wodę lub torf. Na każdej działce musi znajdować się co najmniej 2300 winorośli na hektar. Techniki uprawy i sadzenia są „klasyczne”, które nie powodują zmian w jakości winogron i wina, bez przymusu. Rozszerzone uprawy (takie jak pergole) są zabronione, ale istnieje dziesięcioletnie odstępstwo dla winnic posadzonych przed rozporządzeniem z 2009 roku.
Nazwa chroniona od 2009 r.
W związku z tym zaistniała pilna potrzeba przyjęcia regulacji prawnej, która ograniczyłaby to zjawisko. Jednak przepisy międzynarodowe zabraniały ochrony nazwy odmiany winorośli (w rzeczywistości zwyczajem było nazywanie odmiany winorośli produkującej wino „Prosecco”). Konieczne było ponowne połączenie produkcji w Wenecji Euganejskiej z nazwą pierwotnej lokalizacji Prosecco, tj. miejscowości o tej samej nazwie w pobliżu Triestu. W rezultacie przywrócono starożytne nazwy winorośli – „Glera” i „Glera lunga” . Zdecydowano o utworzeniu przyległego obszaru produkcyjnego składającego się z prowincji Veneto i Friuli-Wenecja Julijska, w rezultacie winorośl zatwierdzono. Proces zakończono 17 lipca 2009 r. wraz z ogłoszeniem dekretu o uznaniu DOC „Prosecco”, dwóch DOCG „Conegliano Valdobbiadene – Prosecco” i „Colli Asolani – Prosecco” (lub „Asolo – Prosecco”) oraz odpowiednich przepisów dotyczących produkcji. Reorganizacja całej produkcji miała miejsce począwszy od zbiorów, które rozpoczęły się 1 sierpnia 2009 roku.
Mówiąc o prosecco, rozróżniamy następujące obszary produkcji:
- Conegliano Valdobbiadene Prosecco DOCG i Asolo Prosecco DOCG (2 nominały wzgórz Treviso), które dla typu wina musującego może pochwalić się wzmianką Superiore. Składa się z jedynie piętnastu pagórkowatych gmin. Całkowita powierzchnia winnic wynosi 4800 ha, a winogrono może być zbierane oczywiście tylko ręcznie.
- Prosecco DOC (produkuje się w całym regionie Friuli-Wenecja Julijska i w 5 prowincjach Veneto – Treviso, Belluno, Wenecja, Padwa i Vicenza).
W 2009 r., wraz z reorganizacją nazwy, Ministerstwo Rolnictwa Włoch sklasyfikowało jako nazwę kontrolowanego i gwarantowanego pochodzenia (DOCG), jako najwyższy poziom jakości dla włoskich win.
Gdzie jest produkowane prosecco?
Wino to produkuje się w około 80% względem całości w prowincjach Veneto (Wenecja Euganejska), z wyłączeniem Rovigo i Verony, podczas gdy w około w 20% w prowincjach Friuli-Venezia Giulia. Na tym terytorium, na pagórkowatym obszarze Treviso, znajdują się również dwa DOCG (Denominazione di Origine Controllata e Garantita, nazwa tradycyjna zarejestrowana w Unii Europejskiej jako odpowiednik Chronionej i Gwarantowanej Nazwy Pochodzenia) do produkcji Prosecco di Conegliano-Valdobbiadene i Colli Asolani-Prosecco. Na przestrzeni lat Cartizze stało się najbardziej prestiżową parcelą, gdzie produkuje się prosecco na ograniczonym obszarze 106 hektarów na obszarze o tej samej nazwie, w gminie Valdobbiadene. Zgodnie ze specyfikacją, produkcja wariantów „spumante” lub „frizzante” jest możliwa również na obszarach innych niż produkcja winogron. Oczywiście Prosecco nadal jest produkowane w Piemoncie, gdzie istnieje tradycja takich praktyk.
Conegliano i Valdobbiadene na liście UNESCO.
Od 7 lipca 2019 roku Wzgórza Valdobbiadene i Conegliano są obecnie 55. włoskim miejscem wpisanym na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Komisji selekcyjna UNESCO uznała uniwersalną wartość krajobrazu kulturowego oraz unikalne rolnictwo, wynikające z niezwykłej, mądrej interakcji między produktywną działalnością doskonałości a naturą fascynującego terytorium.
Spumante, frizzante i tranquilo - co to znaczy?
W zależności od stopnia musowania wino te dzieli się na trzy kategorie:
spumante – czyli musujące o wymaganej zawartości alkoholu co najmniej 11 %
frizzante – półmusujące o zawartości alkoholu minimum 9%
tranquillo – spokojne, niemusujące 10,5% , używane tylko lokalnie.
Dlaczego "dry" oznacza półsłodkie?
Klasyfikacja dla win musujących ma się odwrotnie niż przy klasycznym winie. W rezultacie dry oznacza półsłodkie, podczas gdy Extra dry to wersja pomiędzy półwytrawnym a półsłodkim, z delikatną słodyczą w tle.
Ze względu na stopień wytrawności dzielimy następująco:
brut (poniżej 12 g cukru na litr) najbardziej wytrawne
extra dry (12-17 g/l) pomiędzy półwytrawnym z wyraźnie wyczuwalną słodyczą, najpopularniejsze
dry (17-32 g/l) półsłodkie.
Prosecco ma przede wszystkim delikatny owocowy smak: gruszka, jabłko, cytrusy, czasami pojawiają się nuty kwiatowe. Lekkie, odświeżające, cudownie owocowe i po prostu świetne. Pasuje do większości potraw (głównie do ryb i skorupiaków). W porównaniu do szampana niska cena zdecydowanie zachęca do zakupu.
Należy zaznaczyć, że prosecco lokalnej tradycji (produkowane około do 1950 r.) na masową skalę produkowano tylko jako tranquilo (spokojne). Dopiero później rozpowszechniono metodą wina musującego (frizzante) i musującego (spumante) produkowanego metodą Martinottiego (obecnie zwana metodą Charmata). Można dodać jeszcze kilka bardzo rzadkich przykładów klasycznej metody musującej. Kontrowersyjne wydaje się, czy i w jakim stopniu naturalna wersja musująca zwana col fondo* ma być przypisana do tradycji.
*butelkowana z osadem drożdżowym, bez jakiejkolwiek filtracji, refermentacja następowała w butelce
Rodzaje wina produkowane w wyniku tradycyjnej fermentacji w butelce (cecha, która musi być określona na etykiecie) mogą być zasłonięte. Wina te mają smak wytrawny, musujący i owocowy, z ewentualną nutą skórki chleba i drożdży.